Bal Nedir?
Arıların bir mucizesi olan bal, ülkemizin her bölgesinde yediden yetmişe herkesin keyifle tükettiği, besin değeri yüksek, değerli bir gıda. Zengin coğrafyamızın pek çok bölgesinde çeşitli yöntemler ile bal toplanıyor, farklı aroma ve özelliklere sahip bu ballar kahvaltı sofralarından çeşitli yiyecek ve içecek tariflerine, beslenme rutinimizin birçok noktasında kendine yer buluyor. Bu blog yazımızda, Türkiye’de üretilen farklı bal çeşitleri arasından öne çıkanlardan, yörelerinden ve balın ham olarak tüketilmesi gerektiğinden kısaca bahsedeceğiz.
Bal, Ham Bal Olarak Tüketilmelidir!
Bal kovandan alındığı hali ile tüketilebilen, bozulmayan doğal bir gıdadır ve pastörize edilmesi gerekli değildir. Pastörizasyon yani yüksek sıcaklıklara ısıtma işlemi balın içerisinde doğal olarak bulunan enzimler, vitaminler, yüksek fenolik ve flavonoid yapıdaki değerli bileşenlerin azalmasına neden olur. Filtrasyon ise balın doğal bileşiminde yer alan polenlerin azalmasına neden olur. Ham bal 45°'nin üzerindeki sıcaklıklara ısıtılmamış ve 300 mikrondan daha küçük filtreler ile filtre edilmediğinden besin içeriği tüm doğallık ve saflığıyla korunmaktadır.
Bal kovandan elde edildikten kısa bir süre sonra katılaşır yani kristalleşir. Halk arasında bu durum şekerlenme olarak da adlandırılır. Aslında bu tamamen doğal bir olaydır ve bal kristalleşmiş hali ile de tüketilebilir. Ancak bu tamamen doğal olan ve fiziksel bir değişim olan durumu engellemek için, ballara pastörizasyon dediğimiz, 65-76°C aralığında yüksek sıcaklık işlemi uygulanmaktadır. Süt ve meyve sularına raf ömrünü sağlamak amacıyla uygulanan bu işlemin ballara uygulanması hiç gerekli değildir.
Ham Balın içerisinde; aminoasitler, A, C, E ve B grubu vitaminleri, folik asit, demir, çinko, fenolik ve flavonoid bileşenler yer alır. Dolayısıyla balın besin öğelerinin korunduğu ham bal formunu beslenme planına dahil etmenizi öneririz.
Yörelerine Göre Bal Çeşitleri
Çiçek Balı Nedir?
Türkiye genelinde üretimi yapılan bir bal çeşidi olan çiçek balı, tek bir çiçeğin ağırlıklı olmadığı, farklı çiçek türlerinin bir arada bulunduğu bölgelerde üretilir. Başka bir deyişle, çiçek balı, arıların nektarları ağırlıklı olarak belli bir bitkiden toplamadığı; balın farklı ağaç ve bitkilerden üretildiği bal türüdür.
Çam Balı Nedir ?
Çam balı da, çiçek balı gibi Türkiye genelinde üretilmektedir. Dünya genelinde ise çam balı üretiminin %90 gibi büyük bir bölümü ülkemizde gerçekleşmektedir. Çam balı üretiminde, arılar, balı alışıldık şekilde çiçek polenlerinden değil, Akdeniz iklimine özgü belli başlı çam ağaçlarının gövdesinde yaşayan aracı böceklerin salgısını kullanarak üretirler. Çam balı, dünyada Türkiye dışında yalnızca Yunanistan’da üretilmektedir.
Kestane Balı Nedir ?
Yine kendine has bir tadı olan kestane balı, ülkemizde Karadeniz Bölgesi’nde yer alan yağmur ormanlarında doğal olarak yetişen kestane ağaçlarının yalnızca haziran ayında on beş gün süre ile açan çiçeklerinden üretilir. Altın sarısından biraz daha koyu bir rengi vardır.
Lavanta Balı Nedir ?
Lavanta balı , arıların lavanta bitkisinin çiçek nektarlarından ve polenlerinden ürettiği bir bal çeşididir. Kendine özgü kokusu ile dikkat çeken bu bal türü, daha çok Isparta ve Burdur yörelerinde üretilir. Değerli bir bal olan lavanta balının hasat dönemi hazirandır.